تغییرات محتوای آلکالوئید تام، آتروپین و اسکوپولامین در برگ گیاه شاهبیزک (Atropa belladonna L.) از رویشگاه واز- شمال ایران، در ارتباط با برخی عوامل فنولوژیکی و محیطی

آلکالوئیدها موادی بسیار متنوع هستند و برحسب خصوصیات بیوشیمیایی و شیمیایی در گروه‌های مختلفی قرار می‌گیرند. از میان آلکالوئیدهایی که از مشتقات اورنیتین هستند می‌توان از آلکالوئیدهای گروه تروپان، مانند آتروپین و اسکوپولامین نام برد که از آلکالوئیدهای عمده در گیاه شاهبیزک هستند. در این پژوهش گیاه A. belladonna از سه ایستگاه مختلف از منطقه واز- چمستان جمع‌آوری شد و عصاره متانولی آلکالوئید از پودر برگ این نمونه‌ها با سه تکرار تهیه گردید. مقدار آلکالوئید تام برحسب میلی گرم بر گرم وزن خشک برگ اندازه‌گیری شد. به منظور سنجش تغییرات محتوای آتروپین و اسکوپولامین موجود در عصاره‌های آلکالوئیدی در فصول و ارتفاعات مختلف، بررسی HPLC روی نمونه‌های جمع‌آوری شده با سه تکرار صورت گرفت. مطالعه نمونه‌های خاک ایستگاه‌ها بیشترین تخلخل و نفوذپذیری خاک و بیشترین نسبت کربن به نیتروژن را در ایستگاه سوم و کمترین آنها را در ایستگاه اول نشان داد. خاک هر سه ایستگاه فاقد شوری و از نظر pH، قلیایی ضعیف تشخیص داده شد. تأثیر ارتفاع بر محتوای آلکالوئید تام زیر سطح احتمال 1/0 معنی‌دار و همچنین تأثیر مشترک عوامل ارتفاع و فصل نیز زیر سطح احتمال 001/0 کاملاً معنی‌دار بود. محتوای آتروپین همواره بیش از اسکوپولامین بوده، بین برخی عوامل خاک و حضور این مواد رابطه‌ای معنی‌دار مشاهده شد. رابطه بین محتوای آلکالوئید تام و هر یک از آلکالوئیدهای آتروپین و اسکوپولامین در تمام موارد معنی‌دار بود.